Transcription(s) de cette page

Livre II page 3 (français)

HISTORIÆ LIBER II [page] 3

respectus, alijs pudendus. Externis famulantur sacris, ac digitis deos gestant, et monstra
quoque colunt : damnant, & excogitāt cibos : imperia dira in ipsos, ne somno quidem quie
to, irrogant. Non matrimonia, nō liberos, non denique quicquā aliud, nisi iubentib. sacris
deligūt. Alij in ipso Capitolio fallūt, ac Fulminantē peierāt louē : & hos iuuāt scelera, il-
los sacra sua pœnis agunt. Inuenit tamē inter has utrasque sentētias mediū sibi ipsa morta
litas numē, quo minus etiā plana de deo cōiectatio esset. Toto quippe mundo, et locis o-
mnibus, omnibusque horis, omniū uocibus Fortuna sola inuocatur : una nominatur, una
accusatur, una agitur rea, una cogitur, sola laudatur, sola arguitur, etcū cōuicijs colitur,
uolubilis, à plerisque uero & cæca etiā existimata, uaga, incōstās, incerta, uaria, indignorū
fautrix. Huic omnia expensa, huic omnia feruntur accepta : & in tota ratione mortalium,
sola utranque paginā facit. Adeoque obnoxiæ sumus sortis, ut sors ipsa pro deo sit, qua de-
us probatur incertus. Pars alia & hanc pellit, astroque suo euentus assignat, & nascēdi legi
bus : semelque in oēs futuros unque deo decretū, in reliquū uero ocium datū. Sedere cœpit
sentētia hæ c, pariterque & eruditū uulgus & rude in eam cursu uadit. Ecce fulgurū moni-
tus, oraculorū præ scita, aruspicū præ dicta, atque etiā parua dictu in augurijs sternutamen
ta, & offensiones pedum. Diuus Augustus Iæuum prodidit sibi calceū præpostere indu
ctum, quo die seditione militari propè afflictus est. Quæ singula improuidam mortalita
tem inuoluūt, solum ut inter ista certū sit, nihil esse certi, nec miserius quicque homine, aut
superbius. Cæteris quippe animantiū sola uictus cura est, in quo sponte naturæ benigni
tas sufficit. Uno quidē uel præferenda cunctis bonis, quod de gloria, de pecunia, ambi-
tione, superque de morte nō cogitāt ? Uerū in his deos agere curā rerū humanarum credi,
ex usu uitæ est : pœnasque maleficijs aliquādo seras, occupato deo in tanta mole, nunque aūt
irritas esse. Nec ideo proximū illi genitū hominē, ut uilitate iuxta beluas esset. Imperfe-
ctæ uero in homine naturæ præcipua solatia, ne deū quidē posse omnia. Nāque nec sibi
potest mortē cōsciscere, si uelit, quod homini dedit optimū in tantis uitæ pœnis : nec mor
tales æ ternitate donare, aut reuocare defunctos : nec facere, ut qui uixit, nō uixerit : qui ho
nores gessit, nō gesserit : nullumque habere in præterita ius, præterque obliuionis : atque (ut fa
cetis quoque argumētis societas haec cū deo copuletur) ut bis dena, uiginti nō sint, ac mul-
ta similiter efficere nō posse : per quæ declaratur haud dubie naturæ potētia, idque esse qd
deum uocamus. In hæc diuertisse nō fuerit alienū, uulgata propter assiduā quæstionem
de deo. De natura siderum errantiū, & eorum ambitu. \Cap. VIII/
HIncredeamus ad reliqua naturæ . Sidera, quæ affixa diximus mundo, nō illa, ut exi-
stimat uulgus, singulis attributa nobis, & clara diuitibus, minora pauperibus, ob-
scura defectis, ac pro sorte cuiusque lucētia, adnumerata mortalibus, nec cū suo queque ho-
mine orta moriūtur, nec aliquē extingi decidua significāt. Nō tanta cælo societas nobi
scū est, ut nostro fato mortalis sit ille quoque siderū fulgor. Illa nimio alimēto tracti humo
ris igneā uim abūdantia reddūt, cū decidere credūtur, ut apud nos quoque id luminib. ac-
censis liquore olei notamus accidere. Ceterū æterna est cælestib. natura, intexētibus mū
dum, intextuque cōcretis : potentia aūt ad terrā magnopere eorum pertinēs, quæ propter
effectus claritatemque & magnitudinē, in tanta subtilitate nosci potuerunt, sicut suo de-
monstrabimus loco. Circulorum quoque cæli ratio in terræ mētione aptius dicetur, quan
do ad eam tota pertinet, signiferi modo inuēctionibus non dilatis. Obliquitatē eius intel-
lexisse, hoc est, rerum fores aperuisse, Anaximander Milesius traditur primus olympia-
de quiquagesima octaua. Signa deinde in eo Cleostratus, & prima Arietis ac Sagitta-
rij. Sphæram ipsam ante multo Atlas. Nunc relicto mundi ipsius corpore, relique inter
cælum terrasque tractentur. Summum esse quod uocant Saturni sidus, ideo que minimum
uideri, & maximo ambire circulo, ac trigesimo anno ad breuissima sedis sue principia re
gredi certum est. Omnium aūt errantium siderum meatus, interque ea solis & lunæ, cōtra
\a 2/ \rium/