Transcription(s) de cette page

Livre II page 8 (français)

[Page] 8 C. PLINII NATURALIS

tinus intelligi potest uisu nostro, ideoque existimantur stare, unde & nomē accepit statio.
Progreditur deinde eiusdē radij uiolentia, & retroire cogit uapor repercussas, Multo id
magis in uespertino earū exortu, toto sole aduerso, cum in summas absidas expelluntur,
minimeque cernuntur, quoniam altissime absunt, & minimo ferūtur motu, tanto minore,
cum hoc in altissimis absidū euenit signis. Ab exortu uespertino latitudo descēditur, par
cius iam se minuente motu, nō tamen ante stationes secundas agente, cū & altitudo de-
scenditur, superueniente ab alio latere radio, eademque ui rursus ad terras deprimēte, que
fustulerit in cælum ex priore triquetro. Tantum interest, subeant radij, an superueniant.
multoque eadem magis in uespertino occasu accidunt. Hæc est superiorum stellarum ra-
tio : difficilior reliquarum, & à nullo ante nos reddita.
Catholica siderum errantium. \Cap. XVII/
PRimum igitur dicatur cum sint diuersæ stellæ, cur Ueneris stella nunquam longius
XLVI partibus, Mercurius uigintitribus à sole abscedant, sepe citra eas ad solem reci
procent. Conuersas habent utræque absidas, ut infra solem sitæ : tantumque circulis earum
subter est, quantum superne prædictarum : & ideo nō possunt abesse amplius, quoniam
curuatura absidum ibi non habet longitudinem maiorē. Ergo utræque simili ratione mo-
dum statuunt absidum suarum margines, ac spatia longitudinis latitudinum euagatione
pensant, At enim cur non semper ad quadragintasex & ad partes uigintitres perue-
niunt. Imò uero. Sed ratio canonica fallit. Nanque apparet absidas quoque earum moue-
ri quod nunquam transeant solem. Itaque cum in partem ipsam eius incidêre margines
alterutro latere, tum & stellæ ad longissima sua interualla peruenire intelligūtur : cu citrà
fuere margines totidem partibus, & ipse ocyus redire credūtur, cū sit illa semper utrique
extremitas summa. Hinc & ratio motuum conuersa intelligitur. Superiores enim celerri
me feruntur in occasu uespertino, hæ tardissime : illæ à terra altissime absunt cum tardissi
me muentur, hæ cum ocyssime. Quia sicut in illis propinquitas cētri accelerat, ita in ijs
extremitas circuli : Illæ ab exortu matutino miuere celeritatē incipiūt, hæ uero augere :
Illæ retro cursum agunt à statione matutina usque ad uespertinam, Ueneris à uespertina
usque ad matutinam. Incipit autem ab exortu matutino latitudinem scandere, altitudi-
nem uero ac solem insequi à statione matutina, ocyssima in occasu matutino & altissima.
Digredi autem latitudine, motumque miuere ab exortu matutino : retro quidem ire, si-
mulque altitudine digredi, à statione uespertina. Mercurij rursus stella utroque modo scan-
dere ab exortu matutino, digredi uero latitudine à uespertino : consecutoque sole ad quin
decim partium interuallum, consistit quatriduo propè immobilis. Mox ab altitudine
descendit, retroque graditur ab occasu uespertino usque ad exortum matutinum. Tan-
tumque hæc & luna, totidem diebus quor subiere, descendunt. Ueneris quindecim & plu
ribus subit. Rursus Saturni & Iouis duplicato digrediuntur. Martis etiā quadruplicato.
Tanta est naturæ uarietas, sed ratio euidens, Nam que in uaporē solis nitutur, etiā descē-
dunt ægre. Multa promi amplius circa hæc possunt secreta naturæ legesque quibus ipsa
feruiat. Exempli gratia : In Martis sidere, cuius est maxime inobseruabilis cursus, nunque
id sationem facere, Iouis sidere triquetro, raro admodum sexaginta partibus discreto,
qui numerus sexangulas mundi efficit formas. Nec exortus, nisi in duobus signis tantū,
cancri & leonis, simul ædere. Mercurij uero sidus in piscibus exortus uespertinos raros
facere, creberrimos in uirgine : in libra matutinos. Itē matutinos in aquario, rarissimos in
leone. Retrogradū in tauro & geminis nō fieri : in cācro uero nō citra uigesimāquintam
partē. Lunā bis coitum cum sole in nullo alio signo facere que geminis : nō coire aliquādo,
in sagittario tantū. Nouissimā uero primamque eadem die uel nocte, nulllo alio in signo que
ariete conspici : id quoque paucis mortalium cōtigit. Et inde fama cernendi Lynceo. Non
comparere in cælo Saturni sidus & Martis cum plurimū diebus centūseptuaginta : Iouis
\triginta/