Transcription(s) de cette page

Livre III page 33 (français)

HISTORIÆ LIBER III [Page] 33

in maria interiora diffunditur. Hinc intrāri dextra Africa est, leua Europa : inter has Asia
est. Termini amnes, Tanais & Nilus. Quindecim M. pass. in longitudinē, quas diximus,
fauces oceani patēt, quinque M. in latitudinē, à uico Mellaria Hispaniæ ad promontoriū
Africæ Albū, autore Turannio Gracula iuxta genito. T. Liuius ac Nepos Cornelius la-
titudinis tradiderūt, ubi minimū vij. M. pass. ubi uero plurimū, x. M. Tam modico ore
tam immensa æquorū uastitas panditur. Nec profunda altitudo miraculum minuit. Fre-
quentes quippe teniæ candicātis uadi, carinas territāt. Qua de causa limen interni maris
multi cum locū appellauere. Proxima aūt faucibus utrinque impositi montes, coercēt clau
stra, Abila Africæ, Europæ Calpe, laborū Herculis metæ. Quā ob causam indigenæ co-
lumnas eius dei uocāt, creduntque perfossas exclusa antea admisisse maria, & rerum natu-
ræ mutasse faciem. De Europa. \Cap. I/
PRimum ergo de Europa altrice uictoris omniū gentiū populi, longeque terrarū pul-
cherrima, quam plerique merito non tertiā portionē fecere, uerū æquā, in duas partes
ab amne Tanai ad Gaditanum fretum uniuerso orbe diuiso. Oceanus hoc, quod dictum
est, spatio Atlanticum mare infundens, & auido meatu terras, quæcunque uenientē expa-
uere, demergēs, resistentes quoque flexuoso littorū anfractu lābit, Europā uel maxime re-
cessib. crebris excauās, sed in quatuor præcipue sinus. Quorū primus à Calpe Hispaniæ
extimo (ut dictū est) mōte, Locros & Brutiū usque promōtoriū immēso ambitu flectitur.
In eo prima Hispania terrarū est, ulterior appellata, eadē Bætica. Mox à fine Urgitano
citerior, eadēque Tarraconēsis ad Pyrenæa iuga. Ulterior in duas per longitudinē prouin
cias diuitur. Siquidē Bæticæ latere septentrionali pretēditur Lusitania, amne Ana dis-
creta. Ortus hic Laminitano agro citerioris Hispaniæ, & modo se in stagna fundens, mo
do in angustias resorbēs, aut in totum cuniculis cōdens, & sæpius nasci gaudēs, in Atlan
ticum oceanū effunditur. Tarraconēsis aūt affixa Pyreneo, totoque eius latere decurrens,
& simul ad Gallicū oceanū Iberico à mari trāsuersa se pandēs, Solorio mōte & Oretanis
iugis Carpetanisque & Asturū, à Bætica atque Lusitania distinguit. Bætica & flumine eam
mediam secante cognominata, cunctas prouinciarū diuiti cultu, & quodā fertili ac pecu-
liari nitore præcedit. Iuridici cōuentus ei quatuor, Gaditanus, Cordubēsis, Astigitanus,
Hispalēsis. Oppida omnia numero clxxv. In ijs coloniæ viij. municipia viij. Latio anti-
quitus donata xxix. libertate vi. fœdere ij. stipēdiaria cxx. Ex his digna memoratu, aut la
tiali sermone dictu facilia, à flumina Ana littore oceani oppidū Ossonoba, Lusturia co-
gnominatū. Interfluētes Luxia & Uriū. Ariani mōtes. Bætis fluuius. Littus Corense in-
flexo sinu. Cuius ex aduerso Gades inter insulas dicēdæ. Promontoriū Iunonis. Portus
Besippo. Oppidū Belon, Mellaria. Fretū ex Atlātico mari. Carteia, Tartessos à Græcis
dicta. Mōs Calpe. Dein litore interno oppidū Barbesula cū fluuio. Itē Salduba oppidū,
Suel, Malacha cum fluuio fœderatorū. Dein Menoba cū fluuio. Sexi Firmū cognomine
Iuliū, Selambina, Abdera. Murgis Bæticæ finis. Oram eam uniuersam originis Pœnorū
existimauit M. Agrippa. Ab Ana aūt Atlātico oceano obuersa Bastulorū Turdulorūque
est. In uniuersam Hispaniā M. Uaro puenisse Iberos & Persas, & Phœnicas, Celtasque
& Pœnos tradit. Lusum ēm Liberi patris aut lyssam cū eo bacchantiū, nomē dedisse Lu-
sitaniæ, & Pana præfectū eius uniuersæ. At quæ de Hercule ac Pyrene uel Saturno tra-
duntur, fabulosa in primis arbitror. Bætis in Tarraconēsis prouincie nō ut aliqui dixere
Mētesa oppido, sed Tugiensi exoriens saltu, quem Tader fluuius qui Carthaginensem
agrū rigat, Illorci refugit Scipionis rogū : uersusque in occasum, Oceanū Atlanticū prouin
ciā adoptās petit, modicus primo, sed multorū fluminum capax, quib. ipse famā aquasque
au fert. Bæticæ primum ab Ossigetania infusus, amœno blādus alueo, crebris dextra læ-
uaque Augurina cognominatur, Iulia quæ Fidētia, Uirgao que Alba, Ebura quæ Cerea-
lis, Iliberi quod Liberini, Ilipula quæ Laus, Artigi quod Iuliēses, Uesci quod Fauentia,
\Singilia/